De vorm, inhoud en neerlegging van de jaarrekeningen van
vennootschappen wijzigt voor de boekjaren die beginnen op of na 1
januari 2016. Deze wijzigingen zijn het concrete gevolg van de
omzetting van Richtlijn 2013/34/EU, de "Jaarrekeningrichtlijn",
in het Belgische recht. De wijzigingen hebben geen betrekking op de
jaarrekeningen van verenigingen en stichtingen.
Achtergrond
Om
de administratieve lasten op het vlak van financiële rapportering
voor KMO's te verminderen, wijzigde de Belgische wetgever eind 2015,
door omzetting van de Europese Jaarrekeningenrichtlijn de definitie
van "kleine vennootschap", in het bijzonder wat de
drempelwaarden en de berekeningswijze betreft. Ook werd een nieuwe
subcategorie van microvennootschappen toegevoegd. Ten slotte werd de
notie "kleine groep" vervangen door de notie "groep
van beperkte omvang". Deze wijzigingen werden reeds eerder
toegelicht (cf. Eubelius
Spotlights september 2015 en Eubelius
Spotlights maart 2016).
Nieuwe modellen
van jaarrekeningen voor vennootschappen voor boekjaren vanaf 2016
In
het kader van deze hervorming werden de modellen van jaarrekeningen
van vennootschappen herzien, zowel qua vorm, als qua inhoud
(volledig, verkort en geconsolideerd). De wijzigingen betreffen enkel
de standaardmodellen, en hebben dus geen gevolgen voor types van
ondernemingen die hun jaarrekening moeten opstellen volgens een
specifiek schema (zoals kredietinstellingen, beleggingsondernemingen,
beheervennootschappen van ICB's en verzekeringsondernemingen).
Het
volledige model van de jaarrekening omvat voortaan,
in het laatste deel (na het jaarverslag, het verslag van de
commissarissen en de sociale balans), het verslag van de betalingen
aan overheden voorgeschreven door artikel 96/2 W.Venn. In de
eigenlijke jaarrekening (bestaande uit de balans, de
resultatenrekening, de resultaatverwerking en de toelichting) werden
enkele rubrieken toegevoegd of weggelaten:
In de balans zijn de
"Oprichtingskosten" uit de vaste activa gehaald (VOL 3.1)
en is een rubriek "Milieuverplichtingen" toegevoegd aan de
uitsplitsing van de voorzieningen voor risico's en kosten (VOL 3.2).
In de resultatenrekening zijn de
rubrieken "Niet-recurrente bedrijfsopbrengsten/kosten" en
"Niet-recurrente financiële opbrengsten/kosten"
toegevoegd (VOL 4), waarvan de gedetailleerde uitsplitsing is
opgenomen in de toelichting (VOL 6.12). Er is ook een rubriek
"Werknemers" toegevoegd aan de uitsplitsing van de uit te
keren winst (VOL 5).
In de toelichting is een rubriek "Edele metalen en
kunstwerken" toegevoegd aan de uitsplitsing van rubriek 51 van
de Geldbeleggingen (VOL 6.6). Verder wordt een tabel ter beschikking
gesteld om op een gestructureerde wijze informatie te verstrekken
over de aandeelhoudersstructuur (VOL 6.7.2) en over afgeleide
financiële instrumenten die niet gewaardeerd zijn op basis van de
reële waarde. Er wordt ook informatie toegevoegd over de aard en de
financiële gevolgen van materiële gebeurtenissen die zich na
balansdatum hebben voorgedaan (VOL 6.14) en over de aan- of
verkoopverbintenissen die de vennootschap heeft als schrijver van
call- en putopties (VOL 6.14). Tevens wordt een aparte rubriek
toegevoegd over de betrekkingen met de geassocieerde ondernemingen
(VOL 6.15).
In de verkorte jaarrekening werden de
volgende wijzigingen doorgevoerd:
In de balans zijn de
"Oprichtingskosten" uit de vaste activa gehaald (VOL 3.1),
zoals in het volledig schema. Bij de passiva is een uitsplitsing van
de voorzieningen voor risico's en kosten toegevoegd (VKT 3.2).
In de resultatenrekening en
resultaatverwerking zijn rubrieken toegevoegd voor niet-recurrente
bedrijfsopbrengsten en kosten, kapitaalsubsidies en interesten en
niet-recurrente financiële opbrengsten en lasten (VKT 4). Zoals in
het volledig schema is een rubriek "Werknemers" toegevoegd
aan de uitsplitsing van de uit te keren winst (VKT 5).
In de toelichting en in het
laatste deel wordt de staat van het kapitaal beperkt tot informatie
omtrent de eigen aandelen (VKT 6.2). De bijlage over de
voorzieningen voor risico's en kosten wordt afgeschaft, gelet op hun
toevoeging in de balans. De vervallen schulden ten aanzien van de
fiscus en de RSZ worden verplaatst naar het laatste deel van het
model (VKT 9).
In het laatste deel moet informatie worden opgenomen met
betrekking tot de deelnemingen, de structuur van het
aandeelhouderschap en de vervallen schulden ten aanzien van de
fiscus en de RSZ. Nieuw is dat het bedrag moet worden vermeld van de
kapitaal- en interestsubsidies toegekend of aangerekend door de
overheid (VKT 9). De resultatenrekening wordt beperkt tot twee
rubrieken: het gemiddeld personeelsbestand (9087) en de geactiveerde
interesten (6503) waarbij de uitsplitsing van de niet-recurrente
opbrengsten en kosten wordt toegevoegd (VKT 6.4). Er wordt
informatie toegevoegd over de aanvullende pensioenregimes ten
voordele van de bestuurders en het personeel (VKT 6.5). De rubriek
"Vorderingen op verbonden ondernemingen" wordt afgeschaft;
de rubrieken over de waarborgen en verplichtingen hebben eveneens
effect op zowel de verbonden, als op de geassocieerde ondernemingen
(VKT 6.6). Ten slotte wordt een uitsplitsing toegevoegd van de
transacties afgesloten buiten de normale marktvoorwaarden (VKT 6.6).
Er werd ook een nieuw model voor microvennootschappen
toegevoegd dat gelijklopend is met het verkort model, maar iets
minder gedetailleerd, omdat bepaalde informatieverplichtingen niet op
deze vennootschappen van toepassing zijn. De inhoud van de
toelichting bij de jaarrekening is namelijk beperkt tot de staat van
de vaste activa en de informatie over eigen aandelen, niet in de
balans opgenomen rechten en verplichtingen, de relaties met de
verbonden partijen en de waarderingsregels. Verder moeten
microvennootschappen in het laatste deel bijkomend de door de
overheid gewaarborgde schulden vermelden.
Deze nieuwe modellen
zijn sinds juli 2016 gratis beschikbaar op de website van de
balanscentrale van de Nationale Bank van België
(www.balanscentrale.be)
en moeten worden gebruikt voor de boekjaren die beginnen op of na 1
januari 2016.
Nieuwe rekenkundige en logische
controles
De aanpassing van de modellen leidt tot de
wijziging van de rekenkundige en logische controles voor de bestaande
modellen en de toevoeging van specifieke controles voor de modellen
van de microvennootschappen. De nieuwe lijst van rekenkundige en
logische controles, opgesteld door de Nationale Bank van België,
werd na advies van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen
gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 15 juli 2016.
Neerlegging van de jaarrekeningen voor
vennootschappen voor boekjaren vanaf 2016
Ten slotte
wijzigen ook de modaliteiten en de tarieven voor neerlegging van de
jaarrekeningen van vennootschappen voor de boekjaren die aanvangen
vanaf 2016 (die moeten worden opgesteld volgens de nieuwe modellen).
Deze jaarrekeningen zullen vanaf 1 april 2017 kunnen worden
opgemaakt en neergelegd in de vorm van een gestructureerd
XBRL-bestand. Voor microvennootschappen zal deze elektronische vorm
van neerlegging vanaf 1 april 2017 zelfs verplicht zijn. Daarvoor zal
er eerst nog een update moeten gebeuren van de toepassingen Sofista
en Filing op de website van de balanscentrale.
Nieuwe
jaarrekeningen die reeds vóór 1 april 2017 zouden worden neergelegd
bij de Nationale Bank (bijvoorbeeld voor boekjaren van minder dan één
jaar die zijn gestart op of na 1 januari 2016), mogen nog steeds
worden neergelegd in pdf-formaat (via het internet) of op papier (via
de post). Met uitzondering van micro-vennootschappen, zullen
vennootschappen hun jaarrekening ook na 1 april 2017 nog steeds op
deze wijze kunnen neerleggen.
Voor de boekjaren vanaf 2016 zal
de elektronische neerlegging van de jaarrekening in de vorm van een
XBRL-bestand EUR 343,71 kosten voor een volledig model en EUR 80,65
voor een verkort model. Neerleggingen in pdf-formaat of op papier
zijn wat duurder, behalve wanneer het een verbeterde neerlegging
betreft. Alle tarieven voor neerlegging werden verlaagd, om rekening
te houden met de afschaffing van de publicatie van de mededeling van
neerlegging van de jaarrekening in de Bijlagen bij het Belgisch
Staatsblad (deze publicatie had geen zin meer aangezien de
jaarrekeningen voor iedereen beschikbaar zijn via de website van de
Nationale Bank); deze bekendmakingskosten vallen dus weg vanaf 2016.
Carl
Clottens